Objektivat për Zhvillim të Qëndrueshëm (OZHQ) në lidhje me të drejtat e njeriut
Caqet
Deri në vitin 2030, të zvogëlohet raporti global i vdekshmërisë së nënave në më pak se 70 vdekje për 100,000 lindje.
Treguesit
3.1.1
3.1.1 Raporti i vdekshmërisë së nënave
3.1.2
3.1.2 Përqindja e lindjeve ku marrin pjesë personeli i kualifikuar shëndetësor
Deri në vitin 2030, të parandalohen vdekjet e të porsalindurve dhe e fëmijëve nën moshën 5 vjeç, ku të gjitha vendet të synojnë zvogëlimin e vdekshmërisë të të porsalindurve në më pak se 12 vdekje për 1,000 lindje dhe të vdekshmërisë së fëmijëve nën 5 vjeç në më pak se 25 vdekje për 1,000 lindje
Treguesit
3.2.1
3.2.1 Shkalla e vdekshmërisë nën moshën 5 vjeçare
3.2.2
3.2.2 Shkalla e vdekshmërisë neonatale
Deri në vitin 2030, të eleminohen epidemitë e SIDA-s, të tuberkulozit, të malaries dhe të sëmundjeve tropikale të neglizhuara dhe të luftohet hepatiti, sëmundjet që transportohen përmes ujit dhe sëmundjet e tjera ngjitëse.
Treguesit
3.3.1
3.3.1 Numri i infeksioneve të reja me HIV për 1.000 të popullatës të pa infektuar sipas gjinisë, moshës dhe popullsisë në terësi.
3.3.2
3.3.2 Ndodhjet e Tuberkulozit për 1000 të popullatës.
3.3.3
3.3.3 Incidenca e malaries për 1000 banorë.
3.3.4
3.3.4 Incidenca e hepatitit B për 100,000 popullatë
3.3.5
3.3.5 Numri i personave që kërkojnë ndërhyrje kundër sëmundjeve tropikale.
Deri në vitin 2030, të zvogëlohet me një të tretën vdekshmëria tek lindjet e parakohshme si pasojë e sëmundjeve jo të transmetueshme, përmes parandalimit dhe trajtimit dhe promovimit të shëndetit mendor dhe të mirëqenies.
Treguesit
3.4.1
3.4.1 Shkalla e vdekshmërisë që i atribuohet sëmundjeve kardiovaskulare, kancerit, diabetit ose sëmundjes kronike të frymëmarrjes.
3.4.2
3.4.2 Shkalla e vdekshmërisë së vetëvrasjeve
Të forcohet parandalimi dhe trajtimi i personave që abuzojnë me me lëndët narkotike dhe alkoolin.
Treguesit
3.5.1
3.5.1 Mbulimi i ndërhyrjeve të trajtimit (farmakologjike, psikosociale dhe rehabilitimi si dhe shërbimet e përkujdesjes) për çrregullimet me përdorimin e substancave.
3.5.2
3.5.2 Përdorimi i dëmshëm i alkoolit, i përcaktuar sipas kontekstit kombëtar si konsum i alkoolit për frymë (të moshës 15 vjeç dhe më të vjetër) brenda një viti kalendarik në litra alkool të pastër
Deri në vitin 2020, të përgjysmohet numri global i vdekjeve dhe i plagosjeve nga aksidentet rrugore.
Treguesit
3.6.1
3.6.1 Shkalla e vdekshmërisë për shkak të lëndimeve në trafikun rrugor
Deri në vitin 2030, të sigurohet qasja e gjithanshme në shërbimet e kujdesit shëndetësor seksual dhe riprodhues, përfshirë dhe planifikimin familjar, informimin dhe edukimin, dhe futjen e shëndetit riprodhues në strategjitë dhe programet kombëtare.
Treguesit
3.7.1
3.7.1 Përqindja e grave në moshë riprodhuese (15-49 vjeç) që kanë nevojën e tyre për planifikim familjar sipas metodave moderne.
3.7.2
3.7.2 Shkalla e lindjes së adoleshencës (të moshave nga 10-14 vjeç; nga 15 - 19 vjeç) për 1000 gra të këtye grupmoshave.
Të arrihet mbulimi i gjithëanshëm shëndetësor, përfshirë mbrojtjen financiare të riskut, qasjen në shërbimet bazë cilësore të kujdesit shëndetësor dhe qasjen ndaj barnave dhe vaksinave kryesore të sigurta, efikase, cilësore dhe të përballueshme për të gjithë.
Treguesit
3.8.1
3.8.1 Mbulimi i shërbimeve themelore shëndetësore (të përcaktuara si mbulimi mesatar i shërbimeve themelore bazuar në ndërhyrjet gjurmuese që përfshijnë shëndetin riprodhues, të nënës, të porsalindurve dhe të fëmijëve, sëmundjet infektive, sëmundjet jo të transmetueshme dhe aftësinë e shërbimit dhe aksesin, midis popullatës së përgjithshme dhe më të pafavorshme )
3.8.2
3.8.2 Numri i personave të mbuluar nga sigurimi shëndetësor ose një sistem shëndetësor publik për 1.000 popullatë.
Deri në vitin 2030, të zvogëlohet dukshëm numri i vdekjeve dhe i sëmundjeve nga kimikatet e rrezikshme dhe nga ndotja e ajrit, e ujit dhe e tokës.
Treguesit
3.9.2
3.9.2 Shkalla e vdekshmërisë që i atribuohet ujit të pasigurt, kanalizimeve të pasigurta dhe mungesës së higjenës (ekspozimi ndaj Ujit, Kanalizimeve dhe Higjienës për tjera shërbime (WASH) ).
3.9.3
3.9.3 Shkalla e vdekshmërisë i atribuohet helmimit të pa qëllimshëm.
3.9.1
3.9.1 Shkalla e vdekshmërisë që i atribuohet ndotjes së ajrit në shtëpi dhe ambient.
3.a Të forcohet zbatimi i Konventës Kuadër të Organizatës Botërore të Shëndetësisë për kontrollin e konsumit të duhanit, sipas rastit, në të gjitha vendet.
Treguesit
3.a.1
3.a.1 Prevalenca e standardizuar e moshës së përdorimit aktual të duhanit, mes personave të moshës 15 vjeç dhe më të vjetër
3.b Të mbështetet kërkimi dhe zhvillimi i vaksinave dhe i barnave për sëmundjet e transmetueshme dhe jo të transmetueshme, të cilat prekin, kryesisht, vendet në zhvillim, të sigurohet përdorimi i barnave dhe i vaksinave të rëndësishme dhe të përballueshme, në përputhje me Deklaratën e Dohas mbi Marrëveshjen e të Drejtave të Pronësisë Intelektuale për Çështjet lidhur me Tregtinë (TRIPS) dhe Shëndetin Publik, e cila konfirmon të drejtën e vendeve në zhvillim për të përdorur plotësisht dispozitat e Marrëveshjes TRIPS në lidhje me lehtësitë për të mbrojtur shëndetin publik, dhe në veçanti, për të siguruar përdorimin e barnave për të gjithë.
Treguesit
3.b.1
3.b.1 Përqindja e popullsisë për qasje në ilaçe dhe vaksina e përballueshme në bazë të qëndrueshme.
3.c Të rriten, ndjeshëm, financimet për shëndetësinë, për rekrutimin, për zhvillimin, për trajnimin dhe për mbështetjen e punonjësve në sektorin shëndetësor në vendet në zhvillim, e në veçanti në vendet më pak të zhvilluara dhe në shtetet-ishuj të vegjël në zhvillim.
Treguesit
3.c.1
3.c.1 Dendësia dhe shpërndarja e punëtorëve shëndetësor
3.d Të forcohen kapacitetet e të gjitha vendeve, veçanërisht e vendeve në zhvillim, për paralajmërimin e hershëm, zvogëlimin e rrezikut dhe menaxhimin e rreziqeve shëndetsore në nivel kombëtar dhe global.
Treguesit
3.d.1
3.d.1 Kapaciteti i Rregullave Ndërkombëtare të Shëndetit (IHR) dhe përgatitja e urgjencës shëndetësore.
12.2 Pavarësisht nga dispozitat e paragrafit I të këtij neni, Shtetet Palë do t'u sigurojnë grave shërbime të përshtatshme në lidhje me shtatzaninë, lindjen dhe periudhën pas lindjes, duke u dhënë shërbime falas, aty ku është e nevojshme, si dhe ushqim adekuat gjatë shtatëzanisë dhe laktacionit.
21.1 Secili ka të drejtë të marrë pjesë në qeverinë e vendit të tij, drejtpërdrejt ose përmes përfaqësuesve të zgjedhur lirshëm
21.2 Gjithkush ka të drejtë të ketë qasje të barabartë në shërbimin publik në vendin e tij.
E drejta e jetёs ёshtё e drejtё e lindur e njeriut. Kjo e drejtё duhet tё mbrohet me ligj. Askush nuk mund tё privohet arbitrarisht nga jeta.
Gjithkush ka të drejtën për jetën, lirinë dhe sigurinë e personalitetit.
1. Gjithkush ka të drejtë për një nivel jetese të mjaftueshëm i cili t'i përgjigjet shëndetit dhe jetës së përshtatshme si të atij personalisht, ashtu edhe të familjes së tij, duke përfshirë ushqimin, veshmbathjen, banesën, kujdesin mjeksor dhe shërbimet e nevojshme sociale, si edhe të drejtën për të qenë i siguruar në rast sëmundjeje, papunësie, vejanie, pleqërie dhe raste të tjera të humbjeve të mjeteve për jetesë për shkak të rrethanave të pavarura nga vullneti i tij.
Shtetet Palë marrin të gjitha masat e duhura, duke përfshirë ato legjislative,administrative, shoqërore dhe edukative, për të mbrojtur fëmijët nga përdorimi ipaligjshëm i drogave narkotike dhe lëndëve psikotrope, siç përcaktohen nëkonventat përkatëse ndërkombëtare dhe për të mos lejuar që fëmijët të përdoren për prodhimin dhe trafikun e paligjshëm të këtyre lëndëve.
Neni 1 Qëllimi i Ligjit
a) Ligji rregullon prodhimin, qarkullimin me shumicë dhe pakicë, importin, eksportin, kalimin transit, transportin, blerjen, furnizimin, shitjen, posedimin, konsumimin, përdorimin dhe propagandimin e bimëve prej të cilave mund të përfitohen narkotikët, barnat narkotike, substancat psikotrope dhe prekursorët. b) Përcakton obligimet e autoriteteve kompetente të cilat kanë lidhshmëri me këto substanca; c) Bënë klasifikimin e bimëve, barnave narkotike, substancave psikotrope dhe prekursorëve në bazë të rrezikshmërisë së tyre, gjatë përdorimit në mjekësi dhe veterinari; d) Përcakton masat e përgjithshme për parandalimin dhe luftimin e keqpërdorimit të bimëve, barnave narkotike, substancave psikotrope dhe prekursorëve; e) Përcakton masat ndëshkimore në rast të shkeljeve së dispozitave të këtij ligji, dhe akteve normative në bazë të këtij ligji.
Neni 32 Parandalimi i përhapjes së sëmundjeve të varësisë
32.1 Mënyrat e parandalimit të përdorimit ilegal të barnave narkotike dhe substancave psikotrope si dhe përhapjes së sëmundjeve të varësisë, përcaktohen me Planin strategjik nga neni 6.3, paragrafi (d) i këtij Ligji, të miratuar nga Qeveria me propozim të Komisionit për narkotik. 32.2 Qeveria e Kosovës dhe qeveritë lokale, përkrahin aktivitetet e institucioneve shëndetësore dhe jo shëndetësore, asociacionet jo-profitabile dhe fondacionet që luftojnë përhapjen e sëmundjeve të varësisë. 32.3 Ministria e Shëndetësisë obligon Institutin Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës (më tutje, IKSHPK) të bëj mbledhjen e të dhënave për shfrytëzuesit dhe keqpërdoruesit e barnave narkotike dhe substancave psikotrope, analizën epidemiologjike të gjendjes; koordinimin me institucione dhe punëtorë shëndetësorë dhe jo shëndetësorë, si dhe realizimin e promovimit dhe edukimit shëndetësorë për parandalimin e përhapjes së sëmundjeve të varësisë. 32.4 Me qëllim të parandalimit të sëmundjeve të varësisë obligohet personi juridik, personi përgjegjës i personit juridik dhe personat e tjerë fizikë gjatë kryerjes së rregullt të detyrave të punës, që në rast të dyshimit për keqpërdorim të bimëve, narkotikëve dhe prekursorëve nga Tabela I, II, III dhe IV menjëherë ta lajmërojnë rastin në Shërbimin Policor të Kosovës.
Neni 34
Rehabilitimi i sëmundjeve të varësisë Rehabilitimi psikosocial i personave që vuajnë nga sëmundjet e varësisë organizohet nga Ministria e Shëndetësisë, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, Ministria e Punëve të Brendshme dhe Ministria e Kulturës, Rinisë, Sportit dhe çështjeve jo rezidente.
Neni 33 Trajtimi i sëmundjes së varësisë
33.1 Sëmundjet e varësisë trajtohen në bazë të vullnetit të lirë të personit ose të kujdestarit ligjor, apo në bazë të vendimit të gjykatës, në pajtim me ligjin. 33.2 Sëmundjet e varësisë trajtohen në të gjitha institucionet e licencuara shëndetësore. 33.3 Koordinimin dhe zhvillimin e shërbimeve për sëmundje të varësisë si dhe trajtimin e tyre, multidisiplinar e bënë Instituti për sëmundje të varësisë si qendër referente e nivelit tretësor të kujdesit shëndetësor për sëmundje të varësisë, që themelohet nga Qeveria e Kosovës. 33.4 Institucionet të cilat mirren me identifikimin, trajtimin dhe rehabilitimin e sëmundjeve të varësisë, janë të obliguara që t’i paraqesin të dhënat për rastet në IKSHPK.
Neni 3 Kufizimet e veprimtarisë me narkotikë
3.1 Ndalohet çdo lloj veprimtarie me bimët dhe narkotikët nga Tabela I e këtij ligji, përveç për qëllime të hulumtimeve shkencore, edukative dhe policore. 3.2 Ndalohet kultivimi i bimëve nga të cilat mund të përfitohen narkotikët. 3.3. Ndalohet çdo lloj veprimtarie me bimë, barna narkotike dhe substanca psikotrope të cilat i takojnë Tabelës II, III dhe me prekursorë nga Tabela IV e këtij ligji, përveç për qëllime mjekësore, veterinare, shkencore, edukative, mjeko-ligjore dhe policore. 3.4 Ndalohet posedimi i pajisjeve për përpunimin e narkotikëve përveç personave juridik të cilët posedojnë licencë për prodhim të barnave narkotike dhe substancave psikotrope. 3.5 Ndalohet propaganda me qëllim promovimit të prodhimit ilegal, shites, qarkullimit, importit, eksportit, transportit, blerjes, furnizimit, posedimit ose shfrytëzimit të barnave narkotike, substancave psikotrope dhe prekursorëve.