Objektivat për Zhvillim të Qëndrueshëm (OZHQ) në lidhje me të drejtat e njeriut
Caqet
4.1 Deri në vitin 2030, të sigurohet që të gjithë vajzat dhe djemtë të përfundojnë arsimimin fillor dhe 9 vjeçar pa pagesë, të barabartë dhe cilësor, që çon në rezultate të rëndësishme dhe efikase të të mësuarit.
Treguesit
4.1.1
4.1.1 Përqindja e fëmijëve dhe të rinjve: (a) në klasat 2/3; (b) në fund të fillores; dhe (c) në fund të nivelit të mesëm të ulët, duke arritur të paktën një nivel minimal aftësie në (i) lexim dhe (ii) matematikë, sipas gjinisë.
4.2 Deri në vitin 2030, të sigurohet që të gjithë vajzat dhe djemtë kanë të drejtë për zhvillim cilësor që në fëmijërinë e hershme, për përkujdesje dhe për edukim para-shkollor, në mënyrë që të jenë gati për arsimim fillor.
Treguesit
4.2.2
4.2.2 Shkalla e pjesëmarrjes në mësimin e organizuar (një vit para moshës zyrtare të hyrjes fillore), sipas gjinisë
4.2.1
4.2.1 Përqindja e fëmijëve nën moshën 5 vjeçare, të cilët zhvillohen në rrugën e duhur të shëndetit, mësimit dhe mirëqenies psikosociale sipas gjinisë.
4.3 Deri në vitin 2030, të sigurohen qasje të barabartë për të gjithë gratë dhe burrat që të ndjekin arsimin profesional, teknik apo atë universitar me kosto të përballueshme dhe cilësor.
Treguesit
4.3.1
4.3.1 Shkalla e pjesëmarrjes së të rinjve dhe të rriturve në arsimim dhe formim zyrtar dhe joformal sipas gjinisë, në 12 muajt e kaluar.
4.4 Deri në vitin 2030, të sigurohet rritje e ndjeshme e numrit të të rinjve dhe të të rriturve që kanë aftësitë e nevojshme, përfshirë aftësitë teknike dhe ato profesionale, për t’u punësuar, për punë cilësore dhe sipërmarrje.
Treguesit
4.4.1
4.4.1 Përqindja e të rinjve dhe të rriturve të aftë në teknologji të informacionit dhe komunikimit (TIK), sipas llojit të aftësive.
4.5 Deri në vitin 2030, të eleminohet pabarazia gjinore në arsim dhe të sigurohet qasje e barabartë në të gjitha nivelet e arsimimit dhe të trajnimit profesional për grupet më të ndjeshme, përfshirë personat me aftësi të kufizuara, popujt indigjenë dhe fëmijët e pambrojtur.
Treguesit
4.5.1
4.5.1 Indekset e barazisë (femra / mashkull, rurale / urbane, kuintili i poshtëm / i lartë i pasurisë dhe të tjera si statusi i aftësive të kufizuara, popujt autoktonë dhe ata të prekur nga konfliktet, pasi të dhënat bëhen të disponueshme) për të gjithë treguesit arsimor në këtë listë të cilët mund të ndahen.
4.6 Deri në vitin 2030, të sigurohet që të gjithë të rinjtë dhe një pjesë e konsiderueshme e të rriturve, burra dhe gra, të arrijnë të shkruajnë dhe të lexojnë.
Treguesit
4.6.1
4.6.1 Përqindja e popullsisë në një grup të caktuar moshe që arrin të paktën një nivel të caktuar aftësie, në aftësitë funksionale (a) të shkrim-leximit dhe (b) aftësive numerike, sipas gjinisë
4.7 Deri në vitin 2030, të sigurohet që të gjithë nxënësit të marrin njohuritë dhe aftësitë e nevojshme për të promovuar Zhvillimin e Qëndrueshëm, përfshirë, ndër të tjera, Edukimin për Zhvillim të Qëndrueshëm dhe një mënyrë jetese të qëndrueshme, të drejtat e njeriut, barazinë gjinore, përkrahjen e kulturës së paqes dhe jo të dhunës, qytetarinë globale dhe vlerësimin ndaj shumëllojshmërisë së kulturave dhe të kontributit që jep kultura për Zhvillimin e Qëndrueshëm.
Treguesit
4.7.1
4.7.1 Shkalla në të cilën (i) arsimi i përgjithshëm i qytetarëve dhe (ii) arsimi për zhvillim të qëndrueshëm, përfshirë barazinë gjinore dhe të drejtat e njeriut, përfshihen në të gjitha nivelet në: (a) politikat e arsimit kombëtar, (b) kurrikulat, (c) edukimi i mësuesve dhe (d) vlerësimi i studentëve.
4.a Të ndërtohen dhe të përmirësohen objektet arsimore të përshtatshme për fëmijët, për personat me aftësi të kufizuara dhe për ndjeshmërinë gjinore dhe të sigurohen mjedise të sigurta, jo të dhunshme, gjithëpërfshirëse dhe efektive në të mësuar për të gjithë.
Treguesit
4.a.1
4.a.1 Përqindja e shkollave me qasje në (a) energji elektrike; (b) Interneti për qëllime pedagogjike; (c) kompjutera për qëllime pedagogjike; (d) infrastruktura dhe materialet e adaptuara për studentët me aftësi të kufizuara; (e) uji i pijshëm (f) objektet themelore sanitare me një gjini; dhe (g) lehtësirat themelore të larjes së duarve (sipas përcaktimeve të treguesit WASH)
4.b Deri në vitin 2020, të shtohet ndjeshëm numri i bursave për të ndjekur arsimin e lartë, në nivel global, në dispozicion për vendet në zhvillim, e në veçanti për vendet më pak të zhvilluara, shtetet-ishuj të vegjël në zhvillim dhe vendet afrikane, përfshirë shkollimin profesional, teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit, programet teknike, inxhinierike dhe shkencore, në vendet e zhvilluara dhe në vendet e tjera në zhvillim.
Treguesit
4.b.1
4.b.1 Vëllimi i burimeve zyrtare të ndihmës për zhvillim, për bursa sipas sektorit dhe llojit të studimit.
4.c Deri në vitin 2030, të rritet ndjeshëm numri i mësuesve të kualifikuar, përfshirë edhe përmes bashkëpunimit ndërkombëtar për trajnimin e mësuesve në vendet në zhvillim, e në veçanti për vendet më pak të zhvilluara dhe shtetet-ishuj të vegjël në zhvillim.
Treguesit
4.c.1
4.c.1 Përqindja e mësuesve në : (a) parashkollor; (b) fillor; (c) sekondar i ultë; dhe (d) arsimin e mesëm të lartë që kanë marrë të paktën trajnimin minimal të mësuesve (p.sh. trajnim pedagogjik) para-shërbimit ose shërbimit të kërkuar për mësimdhënie në nivelin përkatës në një vend të caktuar.
Asnjë personi nuk mund t'i mohohet e drejta e arsimit. Në ushtrimin e çdo funksioni që ai merr përsipër në lidhje me arsimin dhe mësimdhënien, Shteti do të respektojë të drejtën e prindërve për të siguruar një edukim dhe mësim të tillë në përputhje me fetë e tyre dhe bindjet filozofike.
Neni 40
Parimi i arsimit gjithëpërfshirës
1. Qëllimi i qartë i këtij Ligji është që parimi i arsimit gjithëpërfshirës të zbatohet në Republikën e Kosovës si praktika më e mirë në përputhje me normat ndërkombëtare, si parashihen në Konventën e UNESCO-s për të Drejtat e Fëmijëve (1989), në Deklaratën e Salamankës (1994), Konventën e OKBsë për të Drejta të Personave me Aftësi të Kufizuara (2007) dhe në konventat apo rekomandimet e tjera përkatëse ndërkombëtare.
2. Parimi i arsimit gjithëpërfshirës nënkupton se:
2.1. institucionet arsimore dhe aftësuese duhet të akomodojnë të gjithë fëmijët, pa dallim të kushteve të tyre fizike, intelektuale, sociale, gjuhësore apo të tjera dhe duhet të promovojë integrimin dhe kontaktin mes fëmijëve;
2.2. mbështetja përkatëse duhet të ofrohet bazuar në nevojat intelektuale të nxënësve; dhe
2.3. ambientet e posaçme arsimore apo shkollat speciale arsyetohen vetëm pasi që nga vlerësimi i ekspertit del se nuk është praktike të regjistrohet ndonjë fëmijë në shkollën e rregullt publike apo në institucionin e aftësimit.
3. Komunat marrin masa për të mbështetur përfshirjen e fëmijëve në shkolla të rregullta të komunës, përfshirë edhe themelimin e dhomave burimore dhe klasave të përshtatura për nxënësit me aftësi të kufizuara fizike, përfshirë ato ndijore.
4. Sipas vlerësimeve individuale profesionale, komunat sigurojnë transport falas, të sigurt dhe të përshtatshëm për fëmijët me aftësi të kufizuara apo me vështirësi në mësim që ndjekin mësimet në shkollë komunale.
Qendrat burimore, shkollat speciale dhe njësitë që ofrojnë arsimim të veçantë
1. Ministria mund të themelojë dhe mirëmbajë qendra të burimeve, shkolla speciale si dhe njësi të tjera që ofrojnë arsim special për fëmijët me aftësi të kufizuara të rënda apo të shumëfishta apo me vështirësi në mësimnxënie, të cilët vlerësohet se nuk janë në gjendje të arsimohen në shkolla komunale apo në institucione publike për aftësim.
2. Qendrat e burimeve dhe njësitë e tjera, të themeluara sipas këtij neni, gjithashtu ofrojnë ndihmesë,
në kuadër të resurseve që i kanë në dispozicion, në bazë të kërkesave të institucioneve arsimore dhe aftësuese që arsimojnë nxënësit me vështirësi në mësim.
3. Mësimdhënësit dhe personeli tjetër profesional i punësuar në shkolla, qendra të burimeve dhe njësi të tjera të themeluara sipas këtij neni licencohen sipas dispozitave të këtij ligji.
4. Ministria siguron transport falas, të sigurt dhe të përshtatshëm apo aranzhon kujdes rezidencial të përshtatshëm, sipas vlerësimit profesional individual, për fëmijët që vijojnë shkollat speciale, qendrat e burimeve dhe për njësitë e tjera të themeluara sipas kësaj pjese.
Neni 1. Fushëveprimi
Me këtë ligj rregullohen dhe përcaktohen të drejtat, kushtet, mënyrat e aftësim, riaftësim profesional dhe punësimi i personave me aftësi të kufizuara, për integrimin e tyre në tregun e hapur të punës sipas kushteve te përgjithshme dhe të veçanta të përcaktuara në legjislacionin e aplikueshëm.
Neni 2 Qëllimi
Qëllimi i këtij ligji është përkrahja ligjore dhe institucionale për aftësimin, riaftësimin, nxitjen dhe përgatitjen profesionale për punësim të përshtatshëm për personat me aftësi të kufizuar duke u mbështetur në principet dhe tretmanin e mundësive të barabarta përfshirë edhe mundësitë gjinore.
Neni 10 Politikat qeveritare për aftësimin profesional
1. Politikat qeveritare përkitazi me aftësimin profesional dhe punësimin e personave me aftësi të kufizuara do të përfshijnë: 1.1. aftësimin, riaftësimin profesional dhe format tjera të mbështetjes për punësimin e personave me aftësi të kufizuara; 1.2. parimet, mënyra e veprimit dhe metodat e përgaditjes profesionale të zbatuara përgjithësisht në kualifikimet e personave të tjerë, zbatohen në rastet e personit me aftësi të kufizuar, deri në atë mase sa lejojnë aftësitë e tij; 1.3. masat e mundshme dhe të nevojshme për të krijuar dhe zhvilluar shërbimet e specializuara të aftësimit profesional për personat me aftësi të kufizuara, që kërkojnë ndihmë për gjetjen e punës dhe avancim në vendin e punës; 1.4. plan programet mësimore sipas sistemit modular që mundësojnë aftësim individual për personat me aftësi të kufizuara; 1.5. aftësimin e përbashkët të personave me aftësi të kufizuara me të tjerët, në hapësirë të njëjtë dhe trajner të njëjtë me qëllim të integrimit të tyre në shoqëri; 1.6. angazhimin e institucioneve që ofrojnë aftësim profesional, për të krijuar mjedis fizik të përshtatshëm për qasje pa vështirësi për personat me aftësi të kufizuara; 6 1.7. aftësimin e personelit administrativ dhe teknik të institucioneve për aftësim, riaftësim dhe punësim, të cilët drejtpërsëdrejti punojnë me personat me aftësi të kufizuara.